Behandling
Blodgiving
Blod er eit levande materiale og sjølv med moderne og avansert teknologi kan ein ikkje framstille det kunstig – det må bli gitt. Blodet blir brukt til mange type pasientar og behandlingar, for eksempel ved kreftbehandling, operasjonar, ulykker, svangerskap og fødsel. Det finst inga erstatning for blod og mange pasientar er derfor heilt avhengige av at nokon gir blod.
Hovudregelen er at alle friske menneske over 18 år kan melde seg som blodgivar. Du kan gi blod inntil fire gongar i året.
Du må rekne med å bruke om lag ein halvtime når du skal gi blod, inkludert førebuing, tapping og kvile.
Du kan når som helst i heile prosessen stille spørsmål dersom du lurer på noko. Personalet har teieplikt.
Blodgiving skal ifølge
blodforeskriften vere frivillig og vederlagsfritt.
Tilvising og vurdering
Du treng ikkje tilvising for å gi blod. Du kan melde deg som blodgivar ved alle blodbankar/tappestasjonar i Noreg ved å registrere deg på nettsida GiBlod.no. Du kan også melde deg som blodgivar direkte til din blodbank.
Gå til GiBlod for å melde deg som blodgivar
Før
Blodoverføring må ikkje skade blodgivar eller mottakar. Derfor vurderer blodbanken kvar blodgivar grundig før dei eventuelt kan gi blod. Kvar gong du skal gi blod fyller du ut eit spørjeskjema for blodgivarar. Skjemaet er til hjelp når ein skal velje ut kven som kan gi blod.
Sjå spørjeskjemaet for blodgivarar på Helsedirektoratet sine nettsider
Etter at du har fylt ut skjemaet blir du intervjua av ein bioingeniør, sjukepleiar eller lege. Første gong du møter fortel vi deg om kva det vil seie å vere blodgivar. Ved registrering, eller ved første blodgiving, skal du vise legitimasjon. Vi tar også blodprøve og kontrollerer blodtrykk og puls.
Ved kvar blodgiving tar vi smittetestar for virus som kan innebere ein risiko for smitteoverføring av langvarige infeksjonar med livstruande komplikasjonar til pasienten.
Du bør ete før du gir blod, i tillegg til å drikke litt meir enn vanleg både før og like etter tappinga.
I nokre tilfelle kan det hende at ein blodgivar må ha lengre eller kortare opphald mellom blodgivingar. Det kan vere lurt å lese gjennom «Når kan eg ikkje gi blod» og «kven kan ikkje gi blod i Noreg» før du skal gi blod, slik at du ikkje må reise heimatt utan å få gi blod. Viss du er usikker på om du kan gi blod, kan du kontakte blodbanken.
I tillegg er det varierande karantenar i dei tilfella der blodgivar har fått injeksjonar, endoskopi, har fått blod osv. Her har årsaka til behandlinga betyding for om det blir opptil 6 månaders karantene, eller om du du ikkje kan vere blodgivar lenger. Ta kontakt med blodbanken.
Når kan eg ikkje gi blod
Mange infeksjonssjukdommar og risikosituasjonar gir karantene.
I tillegg er det varierande karantenar i dei tilfella der blodgivar har fått injeksjonar, endoskopi, har fått blod osv. Her har årsaka til behandlinga betyding for om det blir opptil 6 månaders karantene, eller om du du ikkje kan vere blodgivar lenger. Ta kontakt med blodbanken.
Under
Etter samtale med personalet tar du plass i ein stol på rommet for blodgiving. Vi desinfiserer stikkstaden grundig og sjekkar identiteten din for å forsikre seg om at blodposane er merka med riktige etikettar.
Du får eit stikk i arma og gir 450 ml blod, dette er 10–12 prosent av blodet du har i kroppen. Samtidig tar vi blodprøver for testing. Du får eit plaster på stikkstaden, og skal klemme godt på dette dei første minutta etter blodgivinga. Plasteret kan du fjerne etter nokre timar.
Etter
Etter tappinga vil blodvolumet bygge seg opp igjen i løpet av nokre timar. For å unngå uheldige reaksjonar som følgje av væsketapet, bør du kvile i 10 – 15 minutt etter at du har gitt blod, i tillegg til å drikke rikeleg.
Unngå å anstrenge deg hardt fysisk dei første 24 timane etter at du har gitt blod.
Etter blodgivinga bør det gå minst 12 timar før du vender tilbake til farleg arbeid eller hobby. Dette gjeld for eksempel flygarar, buss- og togførarar, kranførerar, fjellklatrarar, dykkarar og folk som ferdast i stigar og stillas. En del yrker og aktiviteter har strengare reglar enn 12 timer. For flyvere, som ikkje har arbeidsgiver med eigne regler, er det anbefala det å vente ein veke etter blodgiving. Du har sjølv ansvar for å sjekke om det er eigne regler for din jobb eller hobbyaktivitet når det gjelder blodgiving.
Kontakt blodbanken dersom du blir sjuk dei næraste dagane etter at du har gitt blod.
Ver merksam
Melder frå til blodbanken dersom du opplev ubehag eller biverknader under eller etter blodgiving.